12 april 2015, Met dialect op de koffie

DERK JAN TEN HOOPEN GAST BI’J “MET DIALECT OP DE KOFFIE “.

Zondag 12 april kwammen ca. 160 leefhebbers van de streektaal naor “Erve Kots” in Leevelde umme te luusteren naor old-hoesarts Derk Jan ten Hoopen oet Zuidwolde, maor den in Neede is geboren en op egreuid.Ummedat de belangstelling zo groot was dissen morgen, mossen der al gauw steule bi’j eschovvene worden.Derk Jan kreeg de zale moesstille met de verhalen oet ziene vroggere praktijk. Tevens leet e ons ‘zeen’ ho ’t er an toging op het platteland van Drenthe in de jaoren zeuventig ton het daor veur völ gezinnen nog armoe troef was. De morgen worden af eslottene met ’t gedicht “Zolang de kiefte röp” oet de bundel “Soms zit ik zomaor onder ’n boom”.In eur dankwoord stellen veurzitter Diana Abbink veur, umme nao verloop van tied Derk Jan nog ‘s wáér oet te neugen ummedat den nog genog wet te vertellen. Met groot applaus ondersteunen de anwezigen dit veurstel.

Hier is één van de verhalen dee Dick hef veur elaezen.

De olde Jente

Net op het moment da-k naor binnen gao, heure ik een zwaor ploffend geluud oet de richting van de kachel, den in ‘n hook van de kleine kökken steet. Whoem!
Op hetzelfde moment ontsnapt der ne zwatte rookwolke langs de iezeren ringen op de kokplate. In mienen neuze snoeve ik de roetloch op, dee zich onderweg vermengd hef met de geur van urine.
De olde Jente, de vrouwe van Klaas Bylstra, zit met de bene wied oet mekare zo dichte meugelijk bi’j ‘t veur. Ze hef euren jurk naor baoven op eslagen. In de onderbokse met lange piepen en ellestiek tut vlak baoven de knene zit ne donkere vlekke. Jente regelt de leste tied neet good meer en ze kan het water neet altied hollen. As ’t eur dan aoverkump geet ze um de kachel zitten, met an weerskanten een been, um zo de boel te laoten opdreugen, tegelieke strik ze zich de hele tied met de hande aover de baovenbene, waorbi’j eur baovenlichaam in hetzelfde ritme hen en weer geet. Onder het lege zölderken is het haoste ondraeglijk warm.
Jente hef van dat alles gin las. Ze wrif maor en wrif maor en schommelt eengaal in hetzelfde tempo. Zo no en dan höldt ze op. Het is net of ze aeven naodech. Dan draeit ze eur heuf umme en kik ongerös in de richting van de taofel. De ogen wordt weer röstig. Sara, den herder, slöp in ziene mende en Jente völt weer terugge in eur olde patroon.
Whoem! zeg de kachel, as den druk ‘m weer te hoge is eworden. Der zit vandage neet völle trek in den schostin. De wind steet verkeerd. Jente reageert der neet op en Sara slöp deur.

As den hond der is, is Jente gerös. Dan kan Klaas eur wal aeven allene laoten, zodat e ne bosschop kan doon, of den tuin in. Weglopen dut ze neet oet zichzelf. Ze blif in hoes tut hee der weer is. Den hond past op eur, hef Klaas ezeg en daor vertrouwt ze op. Sara vund ’t wal good. Zee is ok old en lig geerne. Zo redt ze zich met mekare, allene as ze naor de wc mot, dan is ze soms de weg kwiet. Gek toch, in ’t huusken waor ze meer as zestig jaor met Klaas hef ewond en dan de weg kwiet. Dan aoverkump ’t eur.
As Klaas weer in hoes kump en hee zut eur zitten, dan pakte eur bi’j den arm. “Kom Jente, verschonen”, zeg e dan en dan nömp e eur met naor de slaopkamer. Jente löp zwiegend achter ‘m an. Hee haalt een blik warm water, een washandje en zepe en pakt ne schone onderbokse oet de kaste.   

Ooit had ik tegen Klaas ezeg, dat Jente neet langer in hoes kon blieven. Dat het better was dat ze argens op enommen zol worden. Dat het anders te zwaor veur ‘m zol worden. Daor had Klaas fel op reageerd: héé en alléne hee zol Jente verzorgen. Daor kwam gin ander an te passe.

Klaas ziene gedachten gingen vake terugge naor vrogger, ton ze net etrouwd waren en in het arbeidershuuske an de wieke waren etrokken. Wee wol daor no wonnen, helemaole achterof an de Varkenswieke; zo heten dat daor. De wieke was jaoren gelene edempt en no lag der ne zandweg, maor den naam Varkenswieke was blieven bestaon. Daor waren de dree kindere gebaorne en vandaoroet waren ze, jong nog, ok weer begraeven. Dat was eur grote verdreet ewes. En no raken Jente in de warre. Dan menen ze dat de kindere der nog waren. Dan wis ze neet meer dat ze dood waren. Klaas kon dat neet tegensprekken. Dat gaf ok niks, want aeven later was ze toch alles weer vergetten.

Ik mot mi’j aeven tegen alles verzetten, maor dan stappe ik toch maor wieter het kökkentje in.
Sara kent mi’j. Ze dut aeven de ogen lös en kwispelt iets met ’n stat. Jente schruk. Ik zegge eur goeiendag, maor ik wet neet of ze mi’j herkent. Ze kik zeukend um zich hen. “Klaas, Klaas”, mompelt ze in zichzelf en eure ogen zeukt haoste paniekerig de kökken deur.
Ik probere wat tegen eur te praoten, maor kriege gin contact. Ik zee de angst in eure ogen.
De deure geet lös en Klaas kump binnen. Hee had mienen auto ezene en knikt mi’j vrendelijk to. Dan geet e naor Jente. “Kom Jente, verschonen”, zeg e. Jente löp zwiegend achter ‘m an. De angst is weg.
Ik blieve achter in de kökken en aoverdenke de situatie. Wat zal Jente ne angst kriegen in een verpleeghoes. Daor zol ze vergeefs naor Klaas zeuken. Dat hef ze neet verdeend.
Ik heure ‘t gestommel en gepraot in de slaopkamer. De kamer waor ze zestig jaor bi’j mekare hebt elaegen, gelukkig bunt ewes en verdreet hebt edeeld.
Whoem! zeg de kachel.
Ach, wat maakt ’t ok oet.  
 
Derk Jan ten Hoopen, 12 sept. 2014.

De foto's kö'j bekieken in 't fotoalbum