Henk Harmsen

Bennad Engelbarts

De vierde klas van meister Engelbarts op ’n deurdewaekse naomiddag.
De verlossende schoolbel geet, de blage strome wild weg.
Daor kump ’t schoolhoofd ’t lokaal binne schoeve. Hi’j het iets te bepraote wat niet van harte geet, dat is ‘m aan te zien. De man, eiges ok dialectspraeker en iemand met ’n volkse instelling, het völ begrip veur Bennad en zien bezundere lesmethodes. Maor disse keer mot hi’j toch zachjes ingriepe, zo bliek uut zien veurzichtige beginweurd.
“Bennad, ik vin da-j as onderwiezer haevig bezig bunt, lao-k dat veurop stelle. En dat wet ie. En ik bemoei mien niet graag met ow klas.”
“Waorum doe-j ’t dan?”, troef Bennad der meteen aoverhen.
Effe lache ze same.
Dan: “Now, lao-k zegge, ’t geet niet um mien, maor ik bun bang dat de schoolinspectie ons nog ’s op ’t matje rup.”
Bennad veult al nattigheid. “’t Wandele?”
“Jao”, zeit ’t hoofd.
“Had dat dan meteen gezeid.”
Efkes hapert ’t hoofd. Dan: “Prachtig da-j de blage de natuur wilt laote zien, prachtig nogmaols, maor keerl, niet drie of vier keer in de waek. Dat levert de school toch tevölle uutval van andere vakke op.”
“Ze lere onderweg en baoven op den Hettenheuvel raekene, taal, natuurkunde, aardrijkskunde en geschiedenis, ’t is gin loopwedstrijd.”
“Dat snap ik ok wel, zo ken ik ow wel, maor de inspectie geet der niet meer met akkoord en de olders beginnen ok al te moppere.”
“De olders! Nuump mien der dan ’s één den verstand het van onderwies! Jao, de vader van Jasper steet ok veur de klas, maor den het zeker niet geklaag, want dat wet ik gewoon.”
“Maor ja Bennad, verstand of niet, de olders hemme tegeswoordig rech van metpraote, dus daor motte wi’j toch wel ’n bietje raekenschap met holde. Wi’j motte gewoon ’n vaste dag in de waek veur de boswandeling instelle. Dat liek mien ’t beste, dan wet iedereen waor e met af is.”
’t Hoofd slut Bennad op de rug. “Ik kan ’t niet helpe, dat wet ie eiges, maor gi’j begriep mien vas wel.”
Bennad rolt langzaam zien sjekkie, wat betekent dat e naodenk aover ’t hele geval.

’n Waek later. Raekene, breuke. Johan is wat achter en krig ’n extra beurt.
“Johan, ik heb ’n lat van ’n meter. Ik deel ’t ding deur drieje. Drie gelieke stukke. Hoe lang is dan elk stuk?”
“Een meter, meister.”
“Nee, in drie gelieke stukke.”
“Een meter!”
“Man, kiek.” Bennad grip ongeduldig de holte maetlat van ’t bord en mik met zien hande twee keer woeste zagende bewaeginge dwas aover de lat. “Hoe lang!?”
“Oh, wacht efkes”, zeit Johan, asof e ’n hemelse ingaeving krig. “Oh, gi’j zaag de lat aoverdwas deur, jao aoverdwas, maor ik zaag der in de lengte deur……”
Bennad schut in de lach. “Gi’j krieg van mien vandaag ’n tien Johan. Daor was ik verdorie nog niet op gekomme.”

Half drie. Met alle gekheid: wat ’n prachtig weer bute! ’t Het de hele waek al geraegend. De wandeling op de vaste wandelvri’jdag is der zogaar um afgelas. En now is ’t pas weer dinsdag. Nog drie dage hokke in dat suffe lokaal tusse de buuk en de krietjes…..? De vraog stelle is ‘m beantwoorde.
Bennad rolt zien sjekkie en stik zien sigaret aan.
“Kindere, kiek ’s naor bute wa ’n weer!”
De kindere, die nog niks wette van ’t opgeleide ‘uutgaonsverbod’ roepe in koor: ”Wandele!”
“Jao, wandele. Maor dat geet now efkes niet. Vri’jdag pas weer.”
“Oòòhhh”, klink de teleurstelling deur de klas, vermengk met verbazing.
Dan, diep geheimzinnig: “Now, lao-k zegge, dat geet alleen maor, ik zeg alleen maor (opgestaoke vingertje), as gillie heel – maor dan ok héél – precies doen wat ik zeg.”
Dan wudt ’t plan ontvouwd. “Wandele mag bes en is alderbastend goed veur lief en leje.
’t Enige probleem is dat dat domme schoolhoofd zich het laote opdraeie um ons dit te verbieje. Hoe doe-we der met?”
Ungeleuf in de klas. “Wááát?”
“Gin vraoge! Doe gewoon wat ik zeg. Wim, maak gi’j zo stil meugelijk ’t raam los. Bertje, zet gi’j ’n stuultje en ’n tööfeltje veur de vinsterbak.”
Opdrach vervuld.
“En now allemaol efkes oefene, efkes zo moesstil da-j ’n speld heurt valle.”
’t Wudt moesstil. ’n Halve minuut.
Opèns ’t fiene fluusterstemmeke van Ansje: “Laot now den speld maor valle, meister.”
Bennad draeit zich um van ’t lache. Kik Ansje aan: “Nooit geheurd van ’n spraekwoord of gezegde? Dit was alleen maor bi’j wieze van spraeke.”
Ansje wudt rood en kik veur zich uut.
“Kom, now der uut allemaol. Gin woord! De veurste bank eerst, dan de tweede, enzovoort. A-j bute bunt: zo laeg meugelijk aover de grond, naor ’t fietsenhok kroepe. Iedereen mag ollie zien, behalve Lanke.”
Ze begriepe now hoe snood dit plan is. Johan de spontane klasseveurzitter grijnst breed: “Jao meister, haha, wi’j zölle wel metdoen.”
Achter mekaar huppele de leerlinge behendig aover stoel, taofel en vinsterbank, um met ’n kleine sprung in de zandbak terech te komme.
“Dat is ok alvas meteen de gymnastiekles”, zeit Engelbarts op gedempte toon. Hi’j sluut eiges de ri’j af en druk ’t raam zo wied meugelijk dich. Now achter ’t fietsehok langs en opstelle op straot. Lanke het niks gezien, stelt Bennad trots vas. Den zit nog veuraover gebaoge in zien kaemerke aandachtig met ’n stapel schrifte veur zich en ’n dikke sigaar in de kop. Draeit efkes de kop naor ’t raam maor zut gelukkig niks……
Bennad het zien gitaar met esmokkeld. ’t Wudt ’n prachtige wandeling. Vogel fluite hoog in de beum.
Baoven op de Hettenheuvel geet Bennad samen met zien kroos op ’n lange stam van ’n umgevalle boom zitte en zingk veur, op zien gitaar mettokkelend in ’n röstig walsritme:

Ik vraog mien af: wie wil der
dan now nog iets mooiers as Kilder?
As ow dat niet bevilt
vraog ‘k mien af wa-j dan wilt.
Is dat ow niks weerd
wudt ’t tied da-j wat leert……

De klas völt in:……Ik vraog mien af……

Terug, stuultje en tööfeltje der bute veur en in umgekeerde volgorde weer stiekem de klas in.
Missie geslaag! Lanke het nog altied niks in de gate.

De volgende marge bi’j de koffie in de onderwiezerskamer wudt ’t waekrooster nog efkes deurgenomme.
“Klas vier geet dan vri’jdagmiddag w… wandele”, zeit hoofd Lanke.
’t Woordje ‘weer’ sloek hi’j heel gauw in. Want hi’j het dinsdag jao niks gemark……